Referaty i postery - streszczenia
| Urszula Cieraszewska | Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
| Bazy danych Biblioteki Głównej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie – BazEkon i DOROBEK
| | W referacie przedstawiono bazy tworzone przez Bibliotekę Główną Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie – BazEkon (baza powstała po połączeniu baz Gospodarka i Nauki Społeczne) oraz Dorobek. BazEkon jest bieżącą, adnotowaną bibliografią zagadnień ekonomicznych i pokrewnych, opartą na zawartości wiodących polskich periodyków naukowych, gospodarczych oraz naukowych serii wydawniczych uczelni ekonomicznych, wydziałów ekonomicznych i zarządzania uniwersytetów, a także instytucji naukowych, również pozarządowych. Dorobek jest bibliografią prac pracowników Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Zawiera opisy prac publikowanych w Polsce i za granicą oraz w internecie. Obie bazy stanowią również część systemu stworzonego przez informatyków Biblioteki Głównej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, dzięki któremu baza Dorobek jest zasilana ze wszystkich baz tworzonych bądź współtworzonych przez Bibliotekę (bazy BazEkon, Zastosowania Informatyki, katalog komputerowy BG UEK), jak i może być źródłem pobierania artykułów do bazy BazEkon. Omówiono również rezultaty prac zmierzających do nawiązania współpracy między największymi bibliotekami ekonomicznymi (Szkoła Główna Handlowa, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu oraz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu) w celu współtworzenia bazy BazEkon, nie tylko w kwestii tworzenia opisów bibliograficznych, ale również umieszczania pełnych tekstów wydawnictw uczelnianych. Zaprezentowano zmiany w interfejsach dostępnych dla czytelników, które mają za zadanie ułatwić poruszanie się po obu bazach. Na koniec przybliżono perspektywy dalszego rozwoju baz. |
| Anna Wałek | Biblioteka Główna i OINT Politechniki Wrocławskiej
| Biblioteka cyfrowa jako typ otwartego repozytorium na przykładzie Dolnośląskiej Biblioteki Cyfrowej
| | Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa (DBC) jest jedną z 60 funkcjonujących obecnie bibliotek cyfrowych, których zasoby tworzą polskie biblioteki i instytucje kultury. W skład tworzącego ją Konsorcjum wchodzi większość publicznych uczelni wyższych Dolnego Śląska i Opolszczyzny, a także Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna oraz Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu. Jej zasoby stanowią zarówno zabytki piśmiennictwa, jak i uczelniane skrypty, podręczniki oraz rozprawy doktorskie i raporty z badań.
Celem referatu jest przedstawienie zarówno przedstawicielom świata nauki jak i bibliotekarzom, korzyści płynących z wykorzystania bibliotek cyfrowych jako regionalnych lub instytucjonalnych repozytoriów otwartych zasobów naukowych.
W referacie przedstawiono znaczenie bibliotek cyfrowych dla realizacji założeń Open Access w Polsce. Omówiono typy zbiorów, sposoby ich pozyskiwania i udostępniania na przykładzie DBC.
Omówiono również międzynarodowe projekty, dzięki którym zbiory polskich bibliotek cyfrowych dostępne są dla użytkowników z całego świata – takie jak: DART Europe, którego celem jest ułatwienie dostępu do dysertacji powstających w Europie, Europeana – udostępniająca szerokiemu gronu odbiorców materiały wchodzące w skład europejskiego dziedzictwa kulturowego, a także ViFaOst – Wirtualna Biblioteka Europy Wschodniej, która jest interdyscyplinarnym portalem, oferującym społeczności akademickiej szeroki zakres informacji na temat Europy Wschodniej, jej historii, języka, literatury, polityki i kultury.
W referacie wskazano również problemy w realizowaniu założeń otwartej nauki w Polsce związane m.in. z ograniczeniami prawnoautorskimi.
|
| Błażej Feret | Biblioteka Politechniki Łódzkiej
| Biblioteka hubem uczelni? Nowe czasy – nowe wyzwania
| | W czasach, gdy większość użytkowników biblioteki akademickiej – nie tyko studentów, ale niestety także pracowników naukowych – jest coraz częściej usatysfakcjonowanych informacjami, które mogą wyszukać w otwartym internecie, rola biblioteki jako źródła informacji o wysokiej jakości jest coraz bardziej pomniejszana. Paradoksalnie, do zjawiska tego przyczynia się także popularyzacja przez same biblioteki źródeł informacji typu Open Access. W takich warunkach, aby utrzymać swoje znaczenie i rolę w uczelni, biblioteki muszą podejmować się nowych zadań, które często mają niewiele wspólnego z tradycyjną funkcją biblioteki akademickiej. Zadania te mają jednak na celu wykazanie, że warunki organizacyjne oraz kompetencje pracowników bibliotek pozwalają im na realizację wielu funkcji o charakterze centralnym i istotnym dla macierzystej uczelni.
Referat przedstawi nowe funkcje i zadania realizowane przez Bibliotekę Politechniki Łódzkiej, ze szczególnym uwzględnieniem jej roli w projekcie uczelnianej, elektronicznej platformy dydaktycznej. W ramach tego projektu Biblioteka PŁ jest koordynatorem oraz realizatorem wielu nowych usług, dla realizacji których alternatywą było powołanie niezależnej, nowej jednostki w ramach uczelni.
|
| Anna Jakubiec, Marzena Pazdur | Biblioteka Politechniki Krakowskiej
| CASPAR - długoterminowa archiwizacja publikacji cyfrowych
| | „Informacje zapisane w postaci cyfrowej są niesłychanie ulotne, a przy tym nadzwyczaj cenne. Wystarczy raz utracić zdjęcia rodzinne lub stare dokumenty, by się przekonać, jak wiele frustracji niosą kolejne generacje niekompatybilnych technik zapisu.”
(Neelie Kroes - Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej i komisarz europejski ds. agendy cyfrowej w urzędującej Komisji Europejskiej pod przewodnictwem José Barroso).
Z roku na rok rośnie liczba publikacji udostępnianych i przechowywanych w formie cyfrowej, dlatego tak ważnym zagadnieniem jest sposób ich długotrwałej archiwizacji. Delikatność i mała odporność nośników na szybki postęp techniczny, powoduje utrudnienia w ich ponownym uruchomieniu. Ogromne ilości cennych informacji, tworzonych i przechowywanych na całym świecie stają się w ciągu kilku lat niedostępne, tylko ze względu na brak przemyślanego procesu archiwizacji.
Głównym problemem związanym z przechowywaniem takich dokumentów jest różnorodność formatów oraz nietrwały nośnik fizyczny, na którym zapisane zostały informacje.
Zagadnienie to obecnie jest poruszane i rozwiązywane w każdej instytucji i państwie z osobna, powstają również międzynarodowe projekty, które zajmują się tematyką ochrony zasobów elektronicznych. Przykładem może być Zintegrowany Projekt CASPAR, w którym uczestniczyły cztery państwa z Europy: Czechy, Francja, Wielka Brytania, Grecja oraz Izrael. Program ten był współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Szóstego Programu ramowego (IST-2005-2.5.10, "Access to and preservation of cultural and scientific resources"). |
| Ewa Chuchro | Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego
| Crowdsourcing - w stronę modelu otwartej nauki
| | Celem referatu jest zdefiniowanie zjawiska crowdsourcingu oraz wskazanie na jego najważniejsze cechy. Crowdsoursing to słowo zapożyczone ze słownika dziennikarzy. Mianem tym określają oni działania podejmowane wspólnie przez profesjonalistów i „zwykłych ludzi” w wirtualnej przestrzeni. Wspomniany termin coraz częściej można jednak spotkać w publikacjach poświęconych współczesnej nauce i zmianom, jakie się w niej dokonują pod wpływem nowych technologii. W tym przypadku odnosi się go do współpracy naukowców z wolontariuszami (ang. „digital volunteers”, „virtual volunteers”), którzy korzystając z narzędzi Web 2.0, wspólnie kreują określone treści naukowe. Liczba projektów realizowanych według crowdsourcingowych zasad rośnie. Do najciekawszych z nich należą: „Australia Newspapers Digitisation Program”, „Picture Australia”, „The Guardian MP’s Expenses Scandal”, „Distributed Proofreaders” czy „Galaxy Zoo”. Odwołując się do anglojęzycznej literatury przedmiotu (m.in. artykułów Rose Holley), autorka przedstawi ich główne założenia, organizację, sposoby zarządzania nimi. Ponadto zwróci uwagę na korzyści płynące z tego typu praktyk dla instytucji naukowych i edukacyjnych. Inspirując się z kolei tezami postawionymi przez Jamesa Surowieckiego w książce pt. „Mądrość tłumu”, spróbuje wyjaśnić, czym jest wiedza społecznościowa oraz ustalić jej znaczenie dla świata nauki. |
| Elżbieta Skubała, Małgorzata Rożniakowska-Kłosińska | Biblioteka Politechniki Łódzkiej
| CYRENA, czyli Cyfrowe Repozytorium Nauki Politechniki Łódzkiej
| | Z końcem lutego 2010 r. Biblioteka Politechniki Łódzkiej zakończyła pierwsze prace nad wdrożeniem systemu dSpace, umożliwiającego stworzenie instytucjonalnego repozytorium macierzystej uczelni. Jest to oprogramowanie typu open source, dedykowane do tego typu projektów, stworzone, rozwijane i wykorzystywane we własnym repozytorium przez Massachusetts Institute of Technology (MIT), jednego z najbardziej prestiżowych uniwersytetów o profilu technicznym na świecie. Głównym celem projektu repozytorium uruchomionego przez Bibliotekę PŁ jest umożliwienie członkom społeczności naukowej Politechniki Łódzkiej efektywnego zarządzania oraz rozpowszechniania materiałów naukowych w postaci cyfrowej ich autorstwa. Niemal każda wyższa uczelnia na świecie posiada repozytorium dorobku naukowego swoich pracowników, gdzie mogą oni deponować swoje publikacje oraz inne niepublikowane dokumenty, wyniki laboratoryjne, raporty. Proces deponowania jest darmowy i szybki, pracownik naukowy uzyskuje zwiększenie oddziaływania swojej publikacji, indeksowanie metadanych i treści poprzez wyszukiwarki, wzrost cytowań w zależności od dziedziny i języka dokumentu oraz elektroniczną długoterminową archiwizację i ochronę wyników badań. W artykule zostaną opisane poszczególne etapy projektowania repozytorium dotyczące m.in. wyboru systemu, struktury kolekcji i społeczności, zagadnień prawnych, przyjętej polityki deponowania obiektów oraz wyboru deponowanego zasobu. Dodatkowo autorki przedstawią kolejne fazy digitalizacji kolekcji rozpraw doktorskich, rozpraw habilitacyjnych oraz bibliografii dorobku piśmienniczego pracowników PŁ i zasady ich zdeponowania w CYRENIE. Omówione zostaną także podjęte działania promocyjne wśród pracowników naukowych PŁ. |
| Barbara Szczepańska | Hogan Lovells (Warszawa) LLP Oddział w Polsce
| Europejskie tendencje w otwartości - przegląd strategii i programów
| | Instytucje europejskie już kilka lat temu rozpoznały znaczenie ruchów na rzecz otwartości w nauce. W 2004 r. Komisja Europejska, poprzez Dyrekcję ds. Badań, rozpoczęła analizę otwartego modelu publikowania naukowego oraz przeprowadziła badania na temat ekonomicznej i technologicznej ewolucji związanej z rynkiem publikacji naukowych. W następnych latach publikowano wiele raportów, analiz i podsumowań konsultacji społecznych w dziedzinie Open Access. Efektem tych działań było wprowadzenie obowiązku publikacji wyników badań finansowanych z 7 Programu Ramowego w modelu Open Access. Pierwsze odniesienia do reformy edukacji i tworzenie otwartych zasobów wiedzy można odnaleźć w Strategii Lizbońskiej, która w swoich założeniach miała nadać gospodarce europejskiej nowy wymiar, poprzez ukierunkowanie jej na wiedzę i jej wykorzystanie w biznesie. Otwarte zasoby wpisują się również w program zachowania dziedzictwa kulturowego. W artykule przestawione zostaną programy i strategie powstałe w instytucjach europejskich, które na różnych poziomach i w różnych zakresach promują otwartość w nauce i kulturze. |
| Paulina Studzińska-Jaksim | Biblioteka Główna Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
| Komunikacja naukowa, otwartość i współpraca na portalach społecznościowych
| | Krajowy Program Reform na lata 2008–2011 na rzecz strategii lizbońskiej, stawia m.in. na intensyfikację przepływu wiedzy – mobilność naukowców, zwiększanie znaczenia koncepcji „otwartej nauki” - otwarty dostęp do wiedzy, aktywne społeczeństwo i sprawne instytucje naukowe. Ludzie nauki zaczynają akceptować serwisy społeczności internetowej, jako miejsce przekazywania informacji naukowej, nawiązywania kontaktów oraz oceny i identyfikacji osób. Portale społecznościowe są jednym z narzędzi umożliwiających przepływ wiedzy i komunikację naukową, wykorzystując różne sposoby: fora z tematycznymi grupami dyskusyjnymi, blogi, czaty i in. Umożliwiają tworzenie własnego profilu oraz listy prac naukowych, która może przyczynić się do wzrostu ich cytowalności. Strony internetowe tworzone przez sieci społeczne sprzyjają otwartości i współpracy, co pomaga m.in. tworzeniu zespołów badawczych łączących specjalistów z różnych dyscyplin i krajów. W niniejszej pracy badano portale społecznościowe dla naukowców m.in.: ResearcherID, Research Gate, Scientix. Analizowano możliwość otwartego dostępu do danych, wyników badań i publikacji ze szczególnym zwróceniem uwagi na nauki przyrodnicze. Porównano różne sposoby przeszukiwania dorobku naukowego oraz nieodpłatnego udostępniania prac. Zwrócono uwagę na aktywność polskich i zagranicznych naukowców. Dokonano także przeglądu profili użytkowników pod kątem danych, które udostępniają w sieci. Na podstawie tej analizy zauważono, że tworzone przez pracowników naukowych profile mogą być pomocne w pracy bibliotekarza przy tworzeniu bazy publikacji pracowników uczelni. |
| Remigiusz Sapa | Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego
| Konflikty w obszarze pośredniczenia w komunikacji naukowej: interesy i ideologia
| | Celem artykułu jest zachęcenie do szerszej i racjonalnej refleksji na temat reguł funkcjonowania systemu komunikacji naukowej i konsekwencji rozwoju otwartego dostępu. Obszar pośredniczenia, czyli przestrzeń między nadawcą i odbiorcą komunikatu naukowego, jest potraktowany jako niezbędna strefa pozytywnych działań, w której w trakcie i przy okazji transferu wiedzy dokonuje się wiele ważnych dla nauki procesów, wymagających nakładu środków, pracy i kompetencji. Zwrócono uwagę na względność otwartości dostępu i historyczne uwarunkowania rozwoju tej formy udostępniania dorobku nauki. Przedstawiono podstawowe modele biznesowe publikowania w trybie otwartego dostępu. Na tym tle omówiono najważniejsze skutki (już widoczne oraz potencjalne) rozwoju otwartego dostępu dla zmian podmiotów funkcjonujących w obszarze pośredniczenia i dla relacji między nimi, a w konsekwencji także dla całego systemu komunikacji naukowej. |
| Maria Pawłowska | Biblioteka Instytutu Fizyki Uniwersytetu Jagiellońskiego
| Książkowa ewolucja, czy biblioteczna rewolucja? Studium jednego przypadku
| | Dokonano krótkiej prezentacji niektórych polskich i zagranicznych otwartych repozytoriów wiedzy, w których gromadzone są materiały z nauk ścisłych, zwłaszcza z fizyki. Pokazano, w jaki sposób naukowcy z Instytutu Fizyki UJ angażują się w ruch Open Access, podkreślając, że są oni zarówno twórcami, jak również użytkownikami otwartych zasobów edukacyjnych. Na podstawie obserwacji prowadzonych w Bibliotece Instytutu Fizyki UJ prześledzono, jak zmieniały się potrzeby informacyjne użytkowników, zwłaszcza studentów pierwszego i drugiego roku kierunków matematyczno – przyrodniczych, uczestniczących w zajęciach I Pracowni Fizycznej. Zwrócono uwagę na zmiany zachowań informacyjnych czytelników, które spowodowane były najpierw opracowaniem i wydaniem podręcznika "I Pracownia fizyczna", pod redakcją A. Magiery, a później udostępnieniem treści tej publikacji na stronie internetowej I Pracowni Fizycznej UJ. Wykorzystując wyniki badań statystycznych i obserwacje prowadzone wśród faktycznych i potencjalnych użytkowników biblioteki, dokonano próby określenia relacji między tradycyjnymi formami publikowania, a rozpowszechnianiem otwartych zasobów w sieci. |
| Lidia Derfert-Wolf | Biblioteka Główna Uniwersytetu-Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy; EBIB
| Międzynarodowe repozytorium z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej E-LIS
| | W referacie przedstawione zostanie międzynarodowe repozytorium E-LIS, tworzone w celu samodzielnego archiwizowania dokumentów elektronicznych z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Dotychczas w E-LIS zdeponowano ok. 12000 z 78 krajów. Repozytorium jest publicznie dostępne i zarządzane przez wolontariuszy. Za jakość danych odpowiadają redaktorzy z 44 krajów. W referacie omówiono politykę dostarczania dokumentów, klasyfikację JITA, zagadnienia praw autorskich, metody wyszukiwania. |
| Barbara Barańska-Malinowska, Urszula Knop | Biblioteka Główna Politechniki Częstochowskiej
| Oferta polskich bibliotek naukowych w zakresie otwartych zasobów wiedzy
| | Wiedzę naukową dystrybuuje szereg instytucji (w tym instytucje rządowe, wydawcy, autorzy, biblioteki). Otwarte zasoby wiedzy zwiększają dostępność poszukiwanych przez użytkowników materiałów, ułatwiają korzystanie z publikacji trudno dostępnych, bez ograniczeń czasu i miejsca, podnoszą jakość kształcenia, w tym zdalnego, umożliwiają także prezentowanie i promowanie dorobku naukowego pracowników polskich uczelni na świecie.
Rozwój koncepcji otwartych zasobów wiedzy implikuje nowe usytuowanie bibliotek naukowych w pośrednictwie między autorem, a odbiorcą publikowanych treści. Biblioteka nie tylko gromadzi, przechowuje i udostępnia zasoby naukowe, ale także zapewnia odpowiednie narzędzia, umożliwiające otwarty dostęp twórcom i użytkownikom do lokalnych i zdalnych zasobów wiedzy. Otwarte zasoby odgrywają coraz większą rolę w procesie dydaktycznym i badaniach naukowych, realizowanych w szkołach wyższych, dlatego biblioteki akademickie aktywnie włączają się zarówno w ich tworzenie i udostępnianie (np. biblioteki cyfrowe, repozytoria) jak i w promocję idei Open Access w środowiskach akademickich. W tym kontekście przegląd otwartych zasobów wiedzy (baz pełnotekstowych, bibliograficzno-abstraktowych, bibliotek cyfrowych, portali i in.) na stronach www bibliotek, stanowi próbę odpowiedzi na pytania dotyczące zaangażowania polskich bibliotek naukowych w upowszechnianie otwartych zasobów wiedzy. Ukazuje jednocześnie sposoby ich udostępniania oraz wielkość i różnorodność zasobów w wolnym dostępie oferowanych przez biblioteki akademickie. Badaniem, realizowanym w I kwartale 2011 r., objęto biblioteki politechnik i uniwersytetów ekonomicznych wyższych szkół publicznych w Polsce. |
| Marzena Marcinek | Biblioteka Politechniki Krakowskiej
| Opinie naukowców na temat publikowania na zasadach Open Access w świetle badań SOAP
| | W ramach realizowanego w latach 2009-2011 Projektu SOAP (Study of Open Access Publishing), koordynowanego przez CERN, przeprowadzono zakrojone na szeroką skalę (ponad 43 tys. respondentów z całego świata, reprezentujących różnorodne dziedziny wiedzy) badania ankietowe dotyczące publikowania prac naukowych na zasadach Open Access (OA). Wyniki ankiety są dostępne na stronach projektu: http://project-soap.eu/cat/news/, były również prezentowane na Sympozjum SOAP w Berlinie w styczniu 2011 r. Autorka referatu przedstawia ogólne informacje o wynikach badań ankietowych, ze szczególnym uwzględnieniem odpowiedzi polskich naukowców (474 respondentów) oraz odpowiedzi reprezentantów nauk ścisłych. |
| Ryszard Tadeusiewicz, Jan Kusiak | Katedra Automatyki AGH
| Otwarte zasoby edukacyjne: korzyści, problemy, dobre praktyki
| | Zasady Open Access, które coraz częściej wskazywane są jako modelowe rozwiązanie dotyczące udostępniania i upowszechniania wyników badań naukowych, w jeszcze większym stopniu powinny funkcjonować jako zasady udostępniania zasobów edukacyjnych. O ile bowiem w przypadku oryginalnych wyników badań naukowych mogą rodzić się wątpliwości co do tego, czy wyniki takie, pozyskane w następstwie trudnych i kosztownych badań, powinny być dostępne także dla tych, którzy w kosztach tych badań nie partycypowali, ale za to mają potencjał komercjalizacji ich wyników i zamierzają zbić na tym majątek, o tyle sprawa dotycząca zasobów edukacyjnych jest raczej oczywista i jednoznaczna: Dostęp do materiałów edukacyjnych powinien być dostępem otwartym.
Tak zresztą stanowi tak zwana Deklaracja Kapsztadzka uchwalona 15 września 2007 i raczej przez wszystkich akceptowana: „Zasoby edukacyjne finansowane ze źródeł publicznych powinny być otwartymi zasobami edukacyjnymi”. Nic dodać, nic ująć!
Jak wiadomo według zasady Open Access funkcjonuje już na świecie bardzo wiele zasobów, edukacyjnych, poczynając od Wikipedii (i innych zasobów wchodzących w skład Wikimedia), poprzez OCW (Open Course Ware) wytworzone w MIT (Massachusetts Institute of Technology) na podstawie decyzji Council on Educational Technology z 2000 roku, a na współczesnych portalach społecznościowych kończąc. Korzyści z takiego stanu rzeczy są ogromne, bo powszechny i swobodny dostęp do zasobów edukacyjnych jest kluczem do prawdziwie szerokiego upowszechniania wiedzy oraz skutecznego wdrażania kształcenia dorosłych zgodnie z zasadą Life Long Learning.
Z faktu, że znaczna część nauczycieli wszystkich szczebli (zwłaszcza nauczycieli akademickich) wyraża na temat otwartych zasobów edukacyjnych taki właśnie pogląd, jak wyżej przytoczony, nie wynika bynajmniej, że nie ma wokół tej sprawy także poglądów odmiennych. Jeden z luminarzy polskiej informatyki opublikował kiedyś pracę, w tytule której zadał pryncypialne pytanie „Wiedza – dobro czy towar?”. Rozwijając myśl zawartą w tym pytaniu autor wspomnianej pracy dowodził, że skoro wytworzenie wiedzy (w tym także materiałów edukacyjnych) jest związane z koniecznością wykonania pewnej pracy, więc ktoś za tę pracę musi zapłacić, bo trudno wymagać od twórcy tej wiedzy, żeby pracował za darmo. Jeśli dostęp ma być bezpłatny – to płacić musi państwo, czyli w efekcie podatnicy, z których większość jednak z tych otwartych zasobów informacyjnych nie korzysta.
Dla konkretyzacji dyskusji na temat Otwartych Zasobów Edukacyjnych w referacie przedstawiony zostanie (na zasadzie prezentacji dobrej praktyki) system Open AGH – działający od kilku lat i cieszący się dobrą opinią otwarty portal edukacyjny związany z tytułową uczelnią, ale służący bez ograniczeń absolutnie wszystkim.
|
| Aleksandra Brzozowska | Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego
| Otwarte zasoby wiedzy na przykładzie łódzkich jednostek naukowych ze szczególnym uwzględnieniem Uniwersytetu Łódzkiego
| | W artykule poruszono tematykę otwartych zasobów, które są udostępniane przez łódzkie jednostki naukowe. Referat obejmuje charakterystykę zasobów Open Access, na które składają się: czasopisma naukowe, repozytoria wiedzy (istniejące - ECNIS i te, które są w trakcie tworzenia - repozytorium UŁ, repozytorium Politechniki Łódzkiej), biblioteki cyfrowe oraz inne bazy udostępniające w internecie zawarte w nich treści. Przedstawione również zostaną zagadnienia związane z procesem tworzenia lub przekształcania czasopism do modelu OA, finansowania, indeksowania oraz rozwiązania praw autorskich tych zasobów. W artykule zaprezentowane zostaną wyniki ankiety przeprowadzonej na Uniwersyteci Łódzkim, których celem będzie pokazanie znajomości zagadnienia Open Access wśród pracowników naukowych tej instytucji. Poruszony zostanie temat repozytorium instytucjonalnego UŁ, tworzonego przez Uniwersytet Łódzki i Bibliotekę Uniwerytecką, które będzie zbierało i przechowywało publikacje naukowe i materiały dydaktyczne pracowników UŁ. Dokonana zostanie również charakterystyka czasopism naukowych Open Access redagowanych i tworzonych przez łódzkie jednostki naukowe, m.in.: Uniwersytet Łódzki, Instytut Biopolimerów i Włókien Chemicznych, Instytut Pediatrii UM w Łodzi, Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Celem artykułu jest przedstawienie rozwoju zasobów wiedzy dostępnych na zasadzie OA, szczególnie w łódzkim środowisku naukowym |
| Małgorzata Rychlik, Emilia Karwasińska | Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu
| Polowanie na zasób - czyli strategia pozyskiwania dokumentów do repozytorium AMUR (Adam Mickiewicz University Repository)
| | W artykule przedstawiono model czynników wpływających na efektywne pozyskiwanie zasobów do repozytorium uczelnianego. Omówiono obligatoryjną archiwizację prac jako podstawowy determinant zrównoważonego rozwoju repozytorium. Zaprezentowano strategię pozyskiwania zasobów do repozytorium uczelnianego AMUR. Podkreślono wagę promocji repozytorium wśród pracowników naukowych uczelni. Przedstawiono metody dotarcia do grona naukowców poprzez systematyczne prezentacje na radach instytutów i wydziałów. Omówiono czynniki motywujące, które mogą wpływać na przyrost zasobów. Przedstawiono również wyniki badań pilotażowych przeprowadzonych na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza dotyczących barier w autoarchiwizowaniu prac. |
| Ewa Dobrzyńska-Lankosz | Biblioteka Główna Akademii Górniczo-Hutniczej
| Polskie czasopisma szkół wyższych w wolnym dostępie
| | Czasopisma naukowe są cenione przez naukowców z tego względu, że stanowią źródło informacji o najnowszych, realizowanych samodzielnie lub zespołowo, projektach, aktualnie prowadzonych badaniach i ich wynikach. Rynek czasopism elektronicznych w ostatnich kilkunastu latach rozrósł się do ogromnych rozmiarów i dzisiaj brak dostępu do czasopisma za pośrednictwem internetu może wpływać na obniżenie rangi czasopisma. Preferowanie przez naukowców sieciowego dostępu do poszczególnych tytułów jest zrozumiałe, bowiem wyszukiwanie informacji w e-czasopismach jest łatwiejsze i szybsze niż w drukowanych, coraz częściej możliwy jest do nich dostęp także z domu. Wszystko to wpływa na podwyższenie komfortu pracy naukowca. Zaletą takiego rozwiązania jest także wzrost zasięgu artykułów, a co za tym idzie wzrost cytowalności, istotnej między innymi z punktu widzenia oceny dorobku pracownika nauki. Wydawcy komercyjni formę udostępniania czasopism w internecie oferują odpłatnie od wielu lat i naukowcy wciąż zabiegają o dostęp do ich zasobów. Niemniej gwałtowny wzrost opłat za czasopisma, w tym czasopisma elektroniczne oraz inne bazy danych, przyczynił się do poszukiwania nowych form rozpowszechniania i udostępniania wiedzy. W rezultacie tych poszukiwań zrodziła się idea Open Access. Zasadę wolnego dostępu do czasopism stopniowo przyjmują wydawcy akademiccy, także polscy. W referacie zaprezentowane zostaną przykłady polskich czasopism szkół wyższych udostępnianych w formule otwartych zasobów w sieci. Przeprowadzona zostanie analiza zasobów czasopism, form publikowania ich wersji sieciowych oraz narzędzi stosowanych do ich udostępniania |
| Janusz Rachoń |
| Problemy informacji naukowo-technicznej w Polsce
Koncepcja Centralnej Biblioteki Nauk Przyrodniczych i Technicznych
| | [wstęp referatu]
Jednym z największych dóbr każdego uniwersytetu i placówki naukowo badawczej jest biblioteka naukowa. W tym miejscu należy dodać, że mówiąc o bibliotekach naukowych powinniśmy pamiętać o co najmniej dwóch kategoriach bibliotek naukowych: biblioteka nauk humanistycznych oraz biblioteka nauk przyrodniczych i technicznych, które są zdecydowanie różne w swym charakterze. W przypadku tych pierwszych zdecydowanie ważniejszą rolę odgrywają zbiory książkowe jak również starodruki; w przypadku tych drugich czasopisma naukowe, wydawnictwa monograficzne i bazy danych.
Aktualna sytuacja bibliotek naukowych w naszym kraju jest trudna, a w dziedzinie nauk matematycznych, fizycznych, przyrodniczych i technicznych wręcz bardzo trudna. Lawinowemu wzrostowi ilości publikacji i wzrastającej liczbie czasopism towarzyszy znaczny wzrost cen wszystkich wydawnictw. Z roku na rok odbywa się coraz większa liczba kongresów, konferencji, sympozjów i seminariów, uwieńczonych wydaniem wszelkiego rodzaju materiałów. |
| Bożena Bednarek-Michalska | Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu
| Rola bibliotek naukowych we wdrażaniu rozwiązań otwartych. Repozytorium open access – model dla uczelni.
| | Ruch Open Access wkroczył w fazę dojrzałą, w której powstają nie tylko nowe modele czy polityki funkcjonowania wymiany informacji naukowej, ale i narzędzia wspomagające ten proces. Nowa jakość w komunikacji naukowej opiera się przede wszystkim o budowanie zasobów, które są otwarte, elektroniczne i dostępne za darmo dla każdego, kto chce prowadzić badania i wykorzystywać najnowsze osiągnięcia dydaktyczne.
Biblioteki uniwersyteckie spełniają bardzo ważną rolę w budowaniu nowych modeli komunikacji i narzędzi do udostępniania wiedzy, ponieważ aktywnie uczestniczą w ruchu Opan Access od lat. Nie tylko gromadzą informację elektroniczną, opracowują ją i udostępnianiają we wszystkich formach, ale także budują całą metodologię, dobre praktyki, standardy, modele, na których opiera się system komunikacji. Ich wkład jest ogromny, świadczą o tym znane na całym świecie rozwiązania technologiczne, takie jak: BASE – Bielefeld University Library, najważniejsze repozytorium świata arXiv w Cornell University Library, Directory of Open Access Journals w Lund University Library, WorlCat oraz OAISTER w OCLC i setki repozytoriów zarządzanych przez biblioteki naukowe.
Polskie biblioteki powinny podążać nowa drogą i zbudować w kraju cały system instytucjonalnych repozytoriów naukowych, które będą widziane w sieci z jednego miejsca, tak jak jest to w przypadku Federacji Bibliotek Cyfrowych. Dlatego autorka prezentuje kompleksowy model repozytorium uczelnianego wraz z polityką uczelni i praktycznymi rozwiązaniami, które mogą wesprzeć biblioteki uczelniane w przyszłym planowaniu.
|
| Andrzej Andruhiv, Mariya Sokil, Dmytro Tarasov | Naukowo-Techniczna Biblioteka Uniwersytetu Lwowskiego
| Rozwój Open Access na Ukrainie na przykładzie repozytorium elektronicznego UN „Politechnika Lwowska”
| | Szybki rozwój technologii informacyjnych tworzy nowoczesny obraz światowej komunikacji naukowej. Renomowane ośrodki akademickie dziś nie tylko gromadzą informacje o dorobku naukowym swoich pracowników, ale budują repozytoria, dzięki którym zasoby cyfrowe, zgodnie z misją rozpowszechniania wiedzy, są przechowywane i udostępniane w środowisku macierzystej uczelni i proponowane ogólnej społeczności naukowej. W artykule przedstawiono rozwój archiwum elektronicznego w środowiskach akademickich na Ukrainie w ciągu ostatnich 5 lat. Scharakteryzowano ich zawartość i wielkość. Zaprezentowano podstawowe etapy tworzenia oraz zasady funkcjonowania repozytorium elektronicznego UN „Politechnika Lwowska” – „Elektroniczne Naukowe Archiwum Uniwersytetu Narodowego „Politechnika Lwowska”. Szczegółowo opisano warunki konieczne do efektywnego rozwoju repozytorium uczelni, źródeł dokumentów, tworzenia i promowania idei Open Access. Podano informacje na temat korzystania i napełniania repozytorium elektronicznego UN "Politechnika Lwowska" różnych kategorii użytkowników, zwłaszcza polskich naukowców, rozwoju repozytorium instytucjonalnego w środowiskach akademickich w ciągu pierwszego roku funkcjonowania, w zależności od intensywności napełniania. Do analizy danych statystycznych użyto programu DSpace i Google Analytics. Przedstawiono główne źródła dokumentów elektronicznych, które tworzą informacyjną zawartość repozytorium elektronicznego UN „Politechnika Lwowska”. Podkreślono wagę efektywnej współpracy bibliotekarzy ze środowiskiem naukowym, jako zasadniczego czynnika przyczyniającego się do sukcesu projektu rozwoju repozytorium instytucjonalnego. |
| Marek Niezgódka |
| System komunikacji naukowej w Polsce
| | Omówione zostaną główne składowe struktury istniejącego i kształtującego się systemu komunikacji naukowej w Polsce. Obok elementów ustrukturyzowanych (kolekcje publikacyjne, bazy danych naukowych), zostaną przedstawione programy rozwoju systemów repozytoryjnych zarówno publikacji jak i danych naukowych.
Przedmiotem dyskusji będą formy organizacyjno-prawne a także odniesienia do nowych inicjatyw międzynarodowych, w tym Unii Europejskiej. |
| Viktor Prokopcuk | Biblioteka Naukowa Uniwersytetu Narodowego w Kamieńcu Podolskim
| Ukraińsko-polski aspekt działalności Biblioteki Naukowej
Uniwersytetu im. Iwana Ogienki w Kamieńcu Podolskim
| | Artykuł jest poświęcony stosunkom i współdziałaniom ukraińsko-polskim w działalności bibliotekі naukowеj Uniwersytetu Narodowego im. Iwana Ohijenki w Kamieńcu Podolskim |
| Miroslava Sahova | Biblioteka Naukowa Uniwersytetu Narodowego w Kamieńcu Podolskim
| Zasoby elektroniczne Biblioteki Naukowej Uniwersytetu im. Iwana Ogienki w Kamieńcu Podolskim: problemy wykorzystania i integracji z przestrzenią informacyjną Ukrainy i Polski
| | Автор статтів висвітлює значення електронних ресурсів наукової бібліотеки Кам'янець-Подільського національного університету імені Івана Огієнка, аналізує проблеми їх використання та інтеграції в інформаційний простір України, Польщі.
Autor referatu naświetla znaczenie zasobów elektronicznych Biblioteki Naukowej Narodowego Uniwersytetu im. Iwana Ogienki w Kamieńcu Podolskim, analizuje problemy ich wykorzystania i integracji z przestrzenią informacyjną Ukrainy, Polski. |
| Helena Juszczyk, Marek Górski, Dorota Lipińska, Maria Pietrukowicz | Biblioteka Politechniki Krakowskiej
| Znaczenie SUW w organizacji komunikacji naukowej na Politechnice Krakowskiej
| | Współczesna organizacja pracy naukowej w środowisku cyfrowym stwarza nowe modele działania i wzajemnych interakcji. Coraz częściej współpraca ta przekracza ramy jednostek naukowych, a od wszystkich uczestników procesu komunikacji naukowej – uczonych, inżynierów, bibliotekarzy, nauczycieli i wydawców - oczekuje się ścisłego współdziałania. W referacie przedstawiono znaczenie i organizację Zintegrowanego Systemu Wymiany Wiedzy i Udostępniania Akademickich Publikacji z Zakresu Nauk Technicznych (SUW), który jest otwartym systemem komunikacji naukowej opartym na inicjatywie Open Access. System opracowany przez Bibliotekę Politechniki Krakowskiej (BPK) pozwala na tworzenie i integrację istniejących już bibliotecznych zasobów cyfrowych oraz publikacji pracowników i studentów macierzystej uczelni. Istotnym elementem SUW ma być system moderowanej komunikacji między użytkownikami, w tym m.in.: strony osobiste WWW, fora tematyczne, system publikowania recenzji, a także system zgłaszania uwag i sugestii. W założeniu SUW ma wspomagać prowadzenie działalności dydaktycznej na Politechnice Krakowskiej (PK), w tym e-learningu, a także umożliwiać wymianę wiedzy praktycznej oraz teoretycznej z zakresu nauk technicznych. Opracowując i udostępniając nowoczesne narzędzia rozpowszechniania wiedzy, BPK przyczynia się do rozwoju infrastruktury stanowiącej wsparcie dla zarządzania wiedzą oraz rozpowszechniania wyników prac naukowo-badawczych. Promowanie dorobku społeczności PK wzmacnia wizerunek uczelni i stwarza nowe możliwości interdyscyplinarnych przedsięwzięć naukowych. System SUW, zapewniając odpowiednią organizację komunikacji naukowej umożliwia sprawną i swobodną wymianę wiedzy, wpływając na osiąganie sukcesów społeczności akademickiej PK. |
| Maria A. Jankowska | UCLA Charles E. Young Research Library
| Zrównoważony rozwoju bibliotek uniwersyteckich w dobie nowego modelu informacji i komunikacji naukowej
| | Idea zrównoważonego rozwoju bibliotek postuluje zaspokojenie bieżących i przyszłych potrzeb użytkowników w warunkach zbalansowanego rozwoju społecznego, ekonomicznego i ekologicznego. Jednocześnie rosnące wymagania użytkowników oraz niewystarczające środki finansowe na zakup materiałów bibliotecznych, nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz rosnące koszty operacyjne bibliotek (woda, energia, gaz) wywołują niepokój co do przyszłości bibliotek naukowych. Niepokój ten wzrasta w warunkach zmniejszającego się udziału środków publicznych w finansowaniu uniwersytetów i powstawania konkurencyjnych dla bibliotek źródeł informacji naukowo-technicznej. Celem prezentowanego referatu jest odpowiedź na trzy zasadnicze pytania:
(1) Jak biblioteki akademickie powinny zaadoptować strategię zrównoważonego rozwoju?
(2) Jak sprostać zadaniom stojącym przed bibliotekami w dobie nowego modelu informacji i komunikacji naukowej? oraz
(3) Jakie rozwiązania zaadoptować w warunkach zmniejszającego się poziomu finansowania i rosnącej konkurencji zewnętrznej?
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Patronat medialny
|
|
